Xuyên khung được biết đến là vị thuốc quý có tác dụng điều trị hiệu quả đau nhức viêm khớp, đau đầu do phong hàn rất hiệu quả. Dưới đây là những thông tin cụ thể về vị thuốc Xuyên khung mà có thể bạn chưa biết.
- Xuyên khung còn gọi là sang sông (hmông), khung cùng…
- Cây có tên khoa học là Ligusticum wallichii Franch, họ hoa tán – Umbelliferae (Apiaceae).
Cây Xuyên khung
Xuyên khung thuộc nhóm cây thân thảo, sống lâu năm. Thân cây mọc thẳng, mặt ngoài có đường gân dọc, trong ruột rỗng. Lá cây mọc so le, kép 2 – 3 lần, lá chét có 3 – 5 đôi, cuống lá dài, phiến rách sâu. Khi dùng tay vò nhẹ thì thấy có mùi thơm, cuống dài 9 – 17cm, phía dưới ôm lấy thân. Hoa nhỏ, có màu trắng, họp thành tán kém, cuống tán phụ ngắn chừng 1cm. Quả là quả song bế, hình trứng.
Bộ phận dùng là củ (còn gọi là thân rễ) phơi hoặc sấy khô của cây xuyên khung.
Củ xuyên khung thường như nắm tay, đường kính 3 – 6cm hoặc hơi to, có mấu không đều, nhăn. Mặt ngoài có màu nâu vàng, có nhiều vết hình tròn lõm, bướu nhỏ vết của rễ và các mấu vòng tròn hơi lồi. Chất củ chứng, vết vỏ không phẳng, màu xám hoặc trắng ngà, có vằn tròn và chấm điểm đầu nhỏ màu vàng. Khi ngửi thấy có mùi thơm đặc biệt, mùi nồng, nếm thấy vị cay đắng, tê lưỡi. Xuyên khung tốt là những củ to, vỏ ngoài đen vàng, không thối nát, chắc, nặng, thái ra thì thấy lát màu vàng trắng.
Một số tỉnh của Trung Quốc như Tứ Xuyên, Vân Nam, Quý Châu là nơi có sản lượng Xuyên khung đặc biệt nhiều. Ở nước ta, Xuyên khung đã được di thực vào từ nhiều năm. Tuy nhiên, trước đó có đồng bào tại Sapa (Lào Cai) cho rằng cây đã mọc ở tỉnh này từ trước.
– Theo y học cổ truyền: Xuyên khung vị cay, tính ôn; vào 3 kinh can, đởm và tâm bào. Vị thuốc này có tác dụng khu phong táo thấp, hành khí hoạt huyết. Dùng cho các trường hợp đau quặn bụng, ngực bụng đầy trướng, đau dạ dày, đau đầu và vùng hạ sườn, bế kinh, thống kinh, đầu nhức mắt hoa, bán thân bất toại, chân tay co quắp, khớp bị đau, co rút chân tay, trị phong hàn, hông sườn đau, huyết áp cao, phụ nữ sau khi sinh nở bị rong huyết mãi không ngừng
– Theo y học hiện đại: Nhiều tác giả đã tiến hành nghiên cứu tác dụng dược lý của xuyên khung. Và tìm thấy một số tác dụng chính lên hệ thần kinh, hệ tuần hoàn. Vị thuốc này cũng có tác dụng kháng sinh đối với nhiều loại vi trùng như vi trùng sinh mủ, thổ tả, vi trùng thương hàn, phó thương hàn, vi trùng lỵ Sonner….
Bài thuốc từ cây Xuyên khung
Xuyên khung được dùng trong nhiều trường hợp bệnh với liều dùng phổ biến là ngày dùng 3 – 6g dưới dạng thuốc sắc, thuốc bột hay ngâm rượu. Tuy nhiên, cần lưu ý là những trường hợp người âm hư hoả vượng, kinh nguyệt quá nhiều, đang mắc các chứng bệnh có khả năng gây xuất huyết dưới da và nội tạng cần thận trọng, không được dùng. Dưới đây là một số bài thuốc phổ biến từ Xuyên khung mà mọi người nên tham khảo để áp dụng khi cần thiết.
– Bài thuốc trừ phong, giảm đau: Người bị ngoại cảm phong tà, đau khớp do phong thấp, gân co rút nên áp dụng bài thuốc gồm:
- Xuyên khung: 6g
- Bạch chỉ: 12g
- Phòng phong: 12g
- Kinh giới: 12g
- Khương hoạt: 8g
- Tế tân: 3g
- Bạc hà: 6g
- Cam thảo: 4g.
Đem tất cả nghiền thành bột. Mỗi lần lấy 4g, chiêu với nước chè để uống hoặc sắc uống.
Bài thuốc này cũng trị đau đầu do phong hàn và trị đau đầu, váng đầu sau phẫu thuật rất tốt.
– Bài thuốc trị cơ thể và các khớp đau nhức:
Gồm các vị:
- Xuyên khung: 6g,
- Bạc hà: 6g
- Tế tân: 4g
- Khương hoạt: 8g
- Bạch chỉ: 12g
- Phòng phong: 12g
- Kinh giới: 12g
- Cam thảo: 4g
Cho tất cả vào nồi sắc lấy nước uống.
– Bài thuốc chữa đau gót chân: Người bị đau gót chân do thoái hóa mọc gai xương, viêm lớp đệm xương gót, viêm bao hoạt dịch phần gót, viêm khu quanh gân cơ gót, viêm màng gân cơ bàn chân…
Chuẩn bị:
- Xuyên khung:15g
- Đương quy: 20g
- Một dược: 15g
- Nhũ hương: 15g
- Chi tử: 15g.
Tất cả sấy khô tán thành bột rồi tùy theo lòng bàn chân to hay nhỏ mà dùng vải làm thành tấm lót đế giày dép đi hàng ngày. Tấm lót này nên dày chừng 0,5cm.
Trên đây là những thông tin cụ thể và các bài thuốc từ cây Xuyên khung. Hy vọng bài viết có thể giúp ích cho bạn trong việc điều trị bệnh xương khớp.
Chúc bạn thành công!
Tìm hiểu thêm: Vì sao bài thuốc an thấp khớp điều trị hiệu quả bệnh xương khớp
CÔNG TY TNHH THỰC PHẨM SUNKUN
VP: Tầng 2 số 121 Cù Chính Lan, TP Đà Nẵng
Tư vấn viên: 0977.614.537 ( Ms. Hậu)